Kupusna sovica – Mamestra brassicae
Štetna je gusenica. Gusenice prve generacije napadaju useve krajem juna i početkom jula meseca a jedinke druge generacije krajem avgusta i početkom septembra. Ova štetočina napada 80 vrsta biljaka. Osim kupusa (po kome je dobila ime) napada i karfiol, šećernu repu i grašak. Pošto su zelene boje veoma teško se uočavaju. Na listu prave otvore nepravilnog oblika, ne ozleđujući glavne nerve. Kad malo odraste, gusenica se ubušuje u glavu repe praveći duže ili kraće hodnike. Leptiri druge generacije pojavljuju se u avgustu, te su štete od njihovih gusenica znatno štetnije posebno na gajenom bilju krstašica, koje su tada u vegetaciji.
Životni ciklus: Kupusna sovica ima dve do tri generacije godišnje. Provodi zimsku dijapauzu u stadijumu lutke. Prvi leptiri se pojavljuju kasno u proleće, maj ili jun mesec. Leptiri su aktivni noću a danju se skrivaju na naličju lista, ispod grudvica zemlje itd. Ženka obično polaže jaja obično na naličje listova u gomilicama od 10-40 komada, nekada i više, ukupno oko 700 komada. Polaganje jaja traje u zavisnosti od klimatskih uslova oko 10-15 dana od kraja maja do jula meseca.
Embrionalni razvoj traje jednu do dve nedelje. Izašle gusenice se u početku nalaze zajedno u blizini jajne gomilice i hrane se na naličju lista kako je ranije navedeno. Stadijum gusenice u zavisnosti od spoljašnjih uslova traje oko 30-50 dana. Kad gusenice odrastu napuštaju repu i odlaze u zemlju gde se čaure (kokon), gomilica od zemllje, preobraze u lutku.
Leptiri druge generacije se pojavljuju u avguste i tu prave štete na gajenom bilju krstašica.
Ocena inteziteta napada vrši se prema broju lutaka u zemlji ili tokom vegetacije prema broju gusenica ili broju stepena oštećenih biljaka.
Prema broju lutaka: utvrđuje se krajem jeseni ili početkom proleća, o metodi pregleda zemljišta. Dubina proba na neuzoranim zemljištima ne mora da bude veća od 15 cm, a na površinama posle oranja treba kopati do 50 cm dubine.
| slab napad | manje od 2 lutke po m² |
|---|---|
| srednje jak napad | 2,1-5 lutaka po m² |
| jak napad | 5,1-10 lutaka po m² |
| vrlo jak napad | preko 10 lutaka po m² |
Prema stepenu oštećenih biljaka: kod šećerne repe pregleda se određeni broj biljaka po jedinii površine u zavisnosti od veličine parcele.
| parcela veličine (ha) | broj proba | |
|---|---|---|
| 1 | do 5 | 100 biljaka (10 biljaka na 10 probnih površina) |
| 2 | do 10 | 150 biljaka |
| 3 | do 25 | 200 biljaka |
| 4 | do 50 | 300 biljaka |
| 5 | preko 50 | na svakih 10ha još po dve biljke ili 2 probne površine |
Pri kontroli registruje se broj oštećenih i neoštećenih biljaka, odnosno probnih površina i vizuelno odredi stepen oštećenja po skali:
| ocena 1 | 5% oštećenog lišća (slab napad) |
|---|---|
| ocena 2 | oštećeno 5-25% (primetni stepen oštećenja) |
| ocena 3 | oštećeno 25-50% (srednji napad) |
| ocena 4 | oštećeno 50-75% (jak napad) |
| ocena 5 | kada je oštećeno preko 75% (vrlo jak napad) |
Prosečan stepen oštećenja za čitavu površinu dobija se množenjem broja oštećenih biljaka sa ocenom i zbir ovih rezultata se deli sa ukupnim brojem oštećenih biljaka
| ocena | broj biljaka sa ocenom | množenjem ocene i broja biljaka dobijaju se poeni |
|---|---|---|
| ocena 1 | 50 | 1· 50 = 50 |
| ocena 2 | 5 | 2·5 = 10 |
| ocena 3 | 10 | 3·10 = 30 |
| ocena 4 | nijedna biljka | 0 poena |
| ocena 5 | nijedna biljka | 0 poena |
| Ukupni zbir poena je 90, koji se deli sa ukupnim brojem oštećenih biljaka (65) gde se dobija cifra od 1,5 što predstavlja prosečan stepen oštećenja ili približno oceni 2 (ocena primetnog oštećenja) | ||
Intezitet ovakvog dobijenog prosečnog napada se izražava po skali :
| stepen oštećenja 0,1-1 | slab napad |
|---|---|
| stepen oštećenja 1,1-2 | primetan napad |
| stepen oštećenja 2,1-3 | srednje jak napad |
| stepen oštećenja 3,1-4 | jak napad |
| stepen oštećenja 4,1-5 | vrlo jak napad |
Na osnovu ove tabele iz primera možemo zaključiti da je napad bio primetan.
Ukoliko dominiraju gusenice II i III stadijuma a njihov prosečan broj po biljci ide preko 1, usev šećerne repe treba tretirati odgovarajućim preparatima na bazi bifenitrina, alfa cipermetrina, lambda cihalotrina i drugim odgovarajućim.
Pripremio: dipl ing polj Predrag Nastić
Korišćena literatura: “Štetočine u ratarsko-povrtarskoj proizvodnji” autor: prof. dr. Pero Štrbac, korišćeni podatci iz priloga PSSS Jagodina autora: dipl. ing. Ružica Đukić