Prolećna sovica – Euxoa temera
Vrsta je neobično polifagna. U početku se hrani korovima sa kojih prelazi na razne useve. Prvenstveno stradaju oni usevi koji su ranoj fazi izloženi napadu gusenica od 5 stadijuma pa nadalje. Najčešće pravi štete na šećernoj repi, suncokretu, lucerki, crvenoj detelini, raznom povrću i krompiru.
Životni ciklus: Prolećna sovica ima jednu generaciju godišnje. Prezimljuje u ljusci jaja u kojima se nalaze gusenice sazrele za piljenje. Izlaze rano u proleće ali glavni period kada oštećuju useve su od sredine aprila do kraja maja. Za potpuno razviće gusenice potrebno je oko dva meseca i za to vreme presvlače se od 5-7 puta.
Nakon toga,u junu-julu, povlače se u zemlju na dubinu od 4-6 cm gde u dijapauzi provode 1-2 meseca.
Posle, od pljuvačke prave čauru u kojoj se preobraze u lutku (najčešće u drugoj polovini jula meseca).
Leptiri se pojavljuju tokom avgusta i žive oko 2 nedelje. Pošto su polnozreli hrane se nektarom na cvetovima suncokreta i drugih glavočika.
Posle parenja ženke polažu jaja u zemlju, najčešće na zakorovljene ugare i lucerišta. Gusenice se u jajima brzo razvijaju tako da embrionalni razvitak traje oko 10 dana. Ostaju u svojoj ljusci sve do proleća. Ovako skrivene su otporne na niske temperature.
Ocena inteziteta napada se vrši tokom aprila i maja, na sličan način kao i za ozimu sovicu. U okopavinama idući dijagonalno po polju pregleda se 100-200 biljaka a ocenjivanje ide ocenom od 0-5. Ocena inteziteta napada vrši se utvrđivanjem broja gusenica u zemljištu i putem oštećenja lisne mase.
Broj gusenica po m² utvrđuje se 5-10 dana pre setve.
| parcela veličine (ha) | broj proba | |
|---|---|---|
| 1 | do 20 | 10-20 |
| 2 | 20-50 | 30 |
| 3 | veće od 50 | 50 |
| manje od 1 gusenice po m² | slab napad |
|---|---|
| u proseku 2 gusenice | srednji napad |
| u proseku 4 gusenice | jak napad |
| 7 gusenica | vrlo jak napad |
Ocena inteziteta napada na osnovu oštećenja lise površine vrši se u pročeće. Registruje se broj oštećenih i eoštećenih biljaka.
| ocena 1 | 5% oštećenog lišća (slab napad) |
|---|---|
| ocena 2 | oštećeno 5-25% (primetni stepen oštećenja) |
| ocena 3 | oštećeno 25-50% (srednji napad) |
| ocena 4 | oštećeno 50-75% (jak napad) |
| ocena 5 | kada je oštećeno preko 75% (vrlo jak napad) |
Prosečan stepen oštećenja se fobija kada se za čitavu kontrolisanu površinu uzme broj biljaka i pomnoži sa odgovarajućom ocenom i njihov zbir deli sa ukupnim brojem oštećenih biljaka.
Suzbijanje: U cilju potrebe za suzbijanje, ove štetočine utvrđuje se brojnost gusenica po m² i procentualni udeo pojedinih uzrasta u populaciji. Signal za tetiranje je brojnost gusenica drugog i trećeg stadijuma po m². Kritična vrednost je 1-2 individue po m².
Tretiranje se izvodi preparatima na bazi : fonofosa, hlorpirifosa, kvinalfosa, i drugim preparatima koji su namenjeni za suzbijanje ove štetočine.
Pripremio: dipl ing polj Predrag Nastić
Korišćena literatura: “Štetočine u ratarsko-povrtarskoj proizvodnji” autor: prof. dr. Pero Štrbac