Prouzrokovač crne truleži (raka) jabuke Botryosphaeria obtusa ima širok arel rasprostranjenosti i sreće se u skoro svim klimatima. Po načinu ishrane je izraziti saprofit i naseljava mrtvo tkivo mnogih biljnih vrsta. Međutim, parazitska aktivnost B. obtusa je uglavnom ograničena na jabuku, krušku i dunju. Patogen zaražava plodove, lišće i drvenaste delove biljaka – grane i deblo, te se otuda javljaju tri vida simptoma: trulež plodova, pegavost lišća i rak debla i grana jabuke. U severnim delovima Evrope više se javlja na plodovima, a u južnim, na granama i grančicama jabuke. U poslednje vreme, oboljenje sve više dobija na značaju zbog intenzivne rezidbe jabuke, gde se ostvaruju povrede i rane kroz koje parazit prodire.

Simptomi :  Na listu, prvi simptomi oboljenja se javljuju na licu u vidu sitnih, mrkocrvenih pega koje se vremenom uvećavaju i postaju okruglaste, prečnika 3-5 mm. Ivica pege poprima mrkocrvenu boju, dok je središnji deo smeđe ili žućkasto smeđe boje. Nakon nekoliko nedelja dolazi do daljeg povećanja pega. S obzirom da se pege ne šire ravnomerno postaju nepravilnog oblika i poprimaju karakterističan izgled “žabljeg oka”: ivica je mrkocrvene boje sa tamnosmeđom zonom koja okružuje žutosmeđi do sivi centralni deo. U sredini pega mogu se uočiti sitna, crna, plodonosna tela gljive (piknidi).
Na površini grana, grančica i debla javljaju se mrkocrvene pege koje su malo ulegnute u odnosu na okolno zdravo tkivo. Ako se zaraza javi na mestu orezivanja, po ivici preseka takođe se javlja ulegnuće. Rak rane imaju tendenciju da se šire svake godine, i mogu da budu dugačke i po nekoliko desetina centimetara. Ivice starih rak rana su nešto izdignute a kora unutar njihovog centralnog dela je ispucala i svetlije boje. Ovakav simptom nije karakterističan samo za B. obtusa te se ne može uzeti u ozbzir pri dijagnozi oboljenja. U okviru rak rana mogu se uočiti brojni piknidi.
Trulež ploda se obično javlja na donjem delu ploda, u predelu čašice. Ulazna vrata za prodiranje patogena nastaju usled oštećenja epidermisa, bilo mehaničkim putem, gradom, niskim temperaturama ili ishranom insekata. Obično se na plodu nalazi jedna pega, što nam pomaže u razlikovanju crne truleži od gorke truleži. U početku, zaraženi deo ploda poprima smeđu boju koja se ili ne menja sa napredovanjem oboljenja, ili postepeno prelazi u crnu boju. Sa širenjem truleži na plodu, često se javljaju koncentrične zone smeđe i crne boje. Zaraženo tkivo ploda postaje tvrdo i kožasto. Ponekad, trulež može da zahvati ceo plod koji se potom suši, smežura i mumificira. Na površini ploda, u okviru obolelog tkiva, formiraju se piknidi sa askosporama.

Epidemiologija : Gljiva prezimljava u vidu piknida (češće) i peritecija u raka ranama na granama ili stablu ili mumificiranim plodovima. Patogen može da naseli skoro svako mrtvo, drvenasto tkivo i često se nalazi u nekrotiranim biljnim delovima jabuke nastalim usled zaraze bakterijom Erwinia amylovora. Na proleće, iz piknida i peritecija se oslobađaju askospore i konidije. U vlažnim uslovima iz piknida u vidu uvijene niti curi želatinozna masa koja sadrži na hiljade spora. One se dalje raznose kišnim kapima, vetrom i insektima do cvetova, mladih plodova i rana na drvenastim delovima biljke. Zaražavanje lišća nastaje u vreme precvetavanja kada dospele konidije ili askospore klijaju (u roku 5-6 sati) u prisustvu slobodne vode i prodiru kroz stome ili povrede. Simptomi na plodu ili drvenastim delovima nisu vidljivi nekoliko nedelja od momenta infekcije. Zaraza ploda se ostvaruje tokom cvetanja ali simptomi nisu uočljivi sve do početka zrenja. Tokom vegetacione sezone zaraze se ostvaruju preko povreda.
U vreme berbe često dolazi do mehaničkih oštećenja plodova preko kojih B. obtusa može lako da ostvari infekciju. Ovakvi plodovi trule i propadaju tokom ili nakon skladištenja, naročito ako se berba obavljala po vlažnom vremenu.

Suzbijanje : 
Izbor sorte – Ne postoji sorta jabuke otporne na B. obtusa. Međutim, utvrđeno je da su neke sorte (Akane, Fudži) manje osetljive na prouzokovača crne truleži.
Pri podizanju novih zasada jabuke koji su u neposrednoj blizini zapuštenih površina obraslih drvenastim biljkama, mora se posebno obratiti pažnja pri izboru u rasporedu sorti u voćnjaku.

 
Agrotehničke mere:
Pravovremenom primenom agrotehničkih i hemijskih mera može se postići ekonomski zadovoljavajući nivo zaštite jabuke od prouzrokovača crne truleži. Programi zaštite jabuke koji se zasnivaju na izvođenju svih neophodnih mera u cilju smanjenja inokuluma predstavljaju osnovni način suzbijanja B. obtusa. Tu spadaju:

Hemijske mere :U našim uslovima prouzrokovač crne truleži jabuke ne pravi ekonomski značajnije štete i uglavnom se suzbija u isto vreme i sa istim preparatima koji se koriste za suzbijanje V. inaequalis.

Preuzet tekst: “Priručnik za integralnu proizvodnju i zaštitu jabuke”

autori: Prof. dr Aleksa Obradović, Univerzitet u Beogradu, Poljoprivredni fakultet

Doc. dr Dragan Radivojević, Univerzitet u Beogradu, Poljoprivredni fakultet, Beograd

Dr Dragan Vajgand, Agroprotekt d.o.o., Sombor
Dr Emil Rekanović, Institut za pesticide i zaštitu životne sredine, Beograd