Duvanov trips – Thrips tabaci
Osim duvana napada više od 100 biljnih vrsta. Štetu pričinjavaju odrasli insekti i njihove larve. Na duvanu prave štete najčešće duž glavnih nerava lista, gde na mestima uboda ostaju bele pege, koje se kasnije slivaju u bele pruge, uočljive sa obe strane lista. Na drugim biljkama pravi drugačija karakteristična oštećenja po kojima se poznaje.
Životni ciklus: Prezimljuje kao imago, ređe kao larva, obično u biljnim ostatcima i na skrovitom mestu. U staklenicima razviće ovog insekta traje tokom cele godine. Tokom proleća leti i na korovske i na gajene biljke, gde se hrani i polaže jaja. Ženka polaže jaja u parenhimu lista tako da su ona smeštena delimično u tkivo lista, a delimično van njega. Embrionalno razviće traje 5-8 dana, stadijum larve 5-13 dana. Pronimfa i nimfa su u zemljištu na dubini od 5cm, dok odrasli insekt živi oko mesec dana. Tokom godine može imati 5-8 generacija, koje se delimično preklapaju, te ga u duvanu ima u svim stadijumima razvića.
Ocena inteziteta napada vrši se u proleće, posle rasađivanja duvana. Na jednoj većoj površini duvana metodom slučajnog odabiranja pregleda se po 5 biljaka na 25 probnih površina (100 biljaka).
| 1 | napad slab ako se prosečno na jednoj površini (5 biljaka duvana), nađe 0,1-1 individua tripsa |
|---|---|
| 2 | srednji napad 1,1-3 jedinke |
| 3 | jak napad ako se nađe preosečno u jednoj probnoj površini više od 3 jedinke tripsa |
Drugi način : ocena inteziteta napada duvanovog tripsa vrši se brojanjem larvi i imaga na 100 listova ili 5 biljaka na razlišitim mestima. Na osnovu nađenih larvi i imaga ocenjuje se stepen napada. Smatra se da treba obaviti prvo tretiranje ako se ustanovi 3 tripsa/listu, posebno na lokalitetima zaraženih virusom. Odreživanje sledećih tretiranja vrši se na osnovu ocena inteziteta napada, pri čemu treba voditi računa o njihovim entomofagnim parazitima, kao vrlo značajnim faktorima u redukciji ove vrste.
| 0 | zdravo lišće |
|---|---|
| 1 | < 25% oštećeno |
| 2 | 26-50% oštećeno |
| 3 | 51-75% oštećeno |
| 4 | 76-100% oštećeno |
Osnovna preventivna mera je ne gajiti duvan blizu neke povrtarske i druge proizvodnje. Posle berbe potrebno je uništiti sve biljne ostatke sa zemljišta, kao i korov. Najbolje je stabljike pokositi, sakupiti i isterati insekticidom, a nakon toga zemlju duboko zaorati.
U našoj zemlji, protiv ove štetočine u lukovima su registrovani sledeći preparati:
| Bevetox 40-E |
|---|
| Dimetoat-EC |
| Dimetogal |
| Fosfamid 40-EC |
| Perfekthion (a.m.dimetoat) |
| Etiol tečni (a.m. malation) |
U drugim zemljama registrovani su insekticidi na bazi deltametrina, fenitrotiona, metiokarba i lambda-cihalotrina (EPPO standard, PP 2/4).
Pripremio: dipl ing polj Predrag Nastić
Korišćena literatura: “Štetočine u ratarsko-povrtarskoj proizvodnji” autor: prof. dr. Pero Štrbac, “Preporuke” PIS Vojvodina autor:Svetlana Jovičić